Od pašnjaka do naučenjaka: Mihajlo Pupin

Mihajlo Pupin je bio jedan od najvećih naučnika u srpskoj istoriji. Bio je naučnik, pronalazač, profesor na Univerzitetu Kolumbija, nosilac jugoslovenskog odlikovanja Beli orao Prvog reda i počasni konzul Srbije u SAD.

Mihajlo Pupin Foto: Wikimedia Commons

 

Mihajlo Pupin je bio jedan od najvećih naučnika u srpskoj istoriji. Bio je naučnik, pronalazač, profesor na Univerzitetu Kolumbija, nosilac jugoslovenskog odlikovanja Beli orao Prvog reda i počasni konzul Srbije u SAD.

Bio je i jedan od osnivača i dugogodišnji predsednik Srpskog narodnog saveza u Americi, kao i dobitnik Pulicerove nagradu za autobiografsko delo „Sa pašnjaka do naučenjaka“ (From immigrant to inventor). Pupin je bio jedan od osnivača Nacionalnog komiteta za vazduhoplovstvo (National Advisory Committee for Aeronautics, NACA), koji je kasnije postao NASA.

Mihajlo Idvorski Pupin je rođen 9. oktobra 1854. godine u Idvoru, naselju u Južnobanatskom okrugu, kao jedno od desetoro dece roditelja Konstantina i Olimpijade. Mada sami zemljoradnici, usmeravali su ga ka školi, i motivisali da se obrazuje.

DOSITEJ OBRADOVIĆ: PROSVETOM KA SLOBODI

U ranim godinama svog života nije bio naročito dobar učenik. Leta je provodio čuvajući stoku na pašnjacima Banata, a školske godine otaljavajući zadatke za koje nije bio naročito zainteresovan.

Nakon završetka gimnazije u Pančevu, tokom koje je, zahvaljujući dobrim profesorima, zavoleo prirodne nauke i istakao se kao odličan učenik, otišao je na školovanje u Prag. Nakon nekoliko godina provedenih u Českoj, u dvadesetoj godini je otišao u Ameriku.

Tokom prvih godina svoje emigracije, bavio se teškim, često fizičkim poslovima. Bez obzira na situaciju u kojoj se nalazio, uspevao je pronađe vreme i motivaciju za pohađanje Kuperove večernje škole.

Međutim, uskoro je upisao tadašnji Koledž Kolumbija, danas jedan od najpoznatijih univerziteta u svetu, koji je završio 1883. Iste godine je postao i državljanin Sjedinjenih američkih država.

 

Pupin na prvom sastanku NACA, peti s leva na desno, donji red Izvor: NASA

 

Na univerzitetu u Berlinu je 1885. godine započeo studije eksperimentalne fizike kod profesora Henriha fon Helmholca, jednog od najznačajnijih naučnika 19. veka, koji mu je bio mentor. Pohađao je predavanja o teoriji elektriciteta i magnetizma, i izvodio praktične radove u laboratoriji.

Doktorsku disertaciju iz fizičke hemije na temu „Osmotski pritisak i njegov odnos prema slobodnoj energiji“ je odbranio 1889. godine. Iste godine je postao nastavnik na Univerzitetu Kolumbija, gde je radio sledećih 40 godina.

Pupinov najznačajniji pronalazak je u svetu poznat pod imenom „Pupinova teorija“, kojom je rešio problem povećanja dometa prostiranja telefonskih struja.

Ovo otkriće omogućilo je otklanjanje štetnog dejstva kapacitivnosti vodova koje je predstavljalo glavnu smetnju prenosa signala na dužim rastojanjima, a manifestovalo se pojavom šuma. Problem je rešen postavljanjem induktivnih kalemova na strogo određenim rastojanjima duž vodova.

MILUTIN MILANKOVIĆ: DIV SRPSKE NAUKE

Ovi induktivni kalemovi, u njegovu čast, nazvani su Pupinovi kalemovi, a proces uključivanja u liniju pupinizacija. Ovaj patent mu je doneo svetsku slavu i bogatstvo, a zahvaljujući njegovim pronalascima u analognoj telefoniji funkcioniše međugradski i međunarodni telefonski saobraćaj.

Nacionalni institut za društvene nauke odlikovao je Pupina zlatnom medaljom za ovaj izum. Osim čuvenih kalema, Pupin je objavio oko 70 tehničkih članaka i izveštaja, i patentirao 34 patenta.

Pupin je bio i uspešan pisac. Za svoje autobiografsko delo „Sa pašnjaka do naučenjaka“, objavljeno 1923. godine, dobio je Pulicerovu nagradu.

Njegovi biografi kažu da nikada nije zaboravio i nije se odrekao starog zavičaja, te da je pomagao svoj rodni kraj na sve dostupne načine. Pupin je bio oženjen Amerikankom Sarom Katarinom Džekson iz Njujorka. Imao je sa njom ċerku Varvaru. Umro je 12. marta 1935. u Njujorku i sahranjen na groblju Vudlaun u Bronksu.



Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *